×
Mayıs 16, 2020EKOL FİZYOTERAPİ

Bel Fıtığı

KOLUMNA VERTEBRALİS

Bel fıtığı 5 lumbal vertebrada meydana gelir.Kolumna vertebralis 7 cervikal,12  torakal,5 lumbal,5sacral ve 3-4 koksigeal olmak üzere toplam 32-33 omurun üst üste dizilmesiyle meydana gelmiştir.cervikal,torakal,lumbal,vertebraların tümüne presakral vertebralar denir.

Sakral ve koksigeal olanlar birbirleriyle kaynaşırlar,sakrum ve koksix denen iki kemik yapıyı oluştururlar. Kolumna vertebralis esas olarak iki sütundan meydana gelmiştir;

  1. anterior sütun + korpus vertebralardan oluşur.
  2. Posterior sütun+arcus vertebralardan meydini gelir.
bel fıtığı
bel fıtığı

VERTEBRAL KOLONUN GÖREVLERİ

1.Destek vazifesi görerek vücudun dik durmasının sağlar

2.Torasik halkayı taşır ve torasik boşluk ile abdominal boşluk arasındaki dengeyi sağlar

3.Spinal kolonun dengesini sağlayan ve hareketliliğini temin eden birçok kas için origo yeridir.

4.Omuz kuşağı ve pelvik bölgenin hareketliliğini sağlayan birçok kas için origo yeridir.

5.Omuriliğin etrafını sararak onu mekanik streslere karşı korur.

6.Hareketlilik esnasında oluşan şokları eklem ve diskleri ile absorbe ederek etrafa dağıtır ve kuvvetleri etkisiz hale getirir.

FONKSİYONEL ÜNİTE 

MOBİL SEGMENT 

iki vertebra ile nücleus pulposus,anulus fibrosus,intervertebral eklem,spinal kanaldaki yumuşak dokular,intervertebral foramen ile aynı seviyedeki spinöz ve transvers processuslardan meydana gelir.

Anterior Bölümü

intervertebral disk, iki korpus vertebra, anterior ve posterior ligament

Posterior Bölümü

Arcus vertebra, spinöz ve transvers artiküler fasetler, lig. flavum ve supra spinöz ligamentten oluşmaktadır.

Bel Fıtığı

İNTERVERTEBRAL DİSK

Nucleus Pulposus

İç kısımdadır. Jel kıvamında, glikoz aminoglikanlardan zengin, su tutma özelliği ile birlikte sıkıştırılamayan bir yapıya sahiptir. Yaşlılıkta su oranı azalır. Su oranı doğumda %88, 14 yaşta %80, 60-70 yaşta %70’dir. Diskte nucleus pulposusun lokalizasyonu alt lumbal segmentler dışında merkezidir. Alt lumbal segmentlerde ise posteriora doğrudur. Nucleus pulposus basınç altında devamlı yer değiştirir. Deforme olabilir fakat tazyik edilemez. Kompresyon kuvvetine karşı bir rezistansı vardır. Kendine özgü bir iç gerilimi olan nucleus pulposus üstüne düşen tazyik dalgaları anulus fibrosusa aktarır.

Anulus fibrosus

Dış kısımdadır. Görevi; iki vertebra korpusuna yapışarak vertebraları birbirine bağlamaktır. Vertebraya yapıştıktan sonra korpusun içerisine kadar giren sharpey lifleri kopmayacak kadar sağlamdır. Anulus fibrosus fibröz kartilaj ve kollajen fibrillerden meydana gelir ve bunlar birbirini çaprazlar. Bu yapılar gerilim, bükme ve torsiyon kuvvetlerine karşı gelir. Anulus fibrosusun anteriordaki lifleri anterior longitudinal liflerle kaynaşmıştır bu durum çok kuvvetli olmasını sağlar ve diskin anteriora doğru protrüzyonunu önler. Buna karşın posterior birleşim bu kadar güçlü değildir. Anulus fibrosusda su oranı doğumda %79, yaşlılıkta %70’dir. Kompresyon streslerinin %75’i nucleus pulposus, %25’i anulus fibrosus tarafından karşılanır.

KOLUMNA VERTEBRALİS’İN EKLEMLERİ

  • Atlanto – occipital eklem
  • Atlanto – aksiyal eklem
  • Kostovertebral eklem
  • Kostotransvers eklem
  • Kostosternal eklem
  • Sakroiliak eklem
BEL FITIĞI NEDİR
  • Bel fıtığında ilgili intervertebral eklemler : Vertebralar arasındaki hareketler intervertebral eklemlerde meydana gelir. Bir üst vertebranın alt artiküler yüzü ile alttaki vertebranın üst artiküler yüzü eklem meydana getirir. İntervertebral eklemler sinovial membranı, kapsülü ve bağları ile gerçek eklemlerdir. Eyer tipi eklemdir,3 düzlemde harekete izin verir. Sagital düzlemde fleksiyon – ekstansiyon, frontal düzlemde lateral fleksiyon, transvers düzlemde aksiyal rotasyon meydana gelir. Primer fonksiyonlarından birisi diskleri torsiyonel kuvvetlere karşı korumaktır.

Bel Fıtığında İlgili Bağlar

3 grup altında incelenir;

  • Vertebraları birbirine bağlayan intersegmental bağlar
  • Segmentleri birbirine bağlayan intrasegmental bağlar
  • Artiküler ve kapsüler yapılar
  • İntersegmental Bağlar
  1. Anterior longitudinal ligament : intervertebral disklerin ön yüzlerini sağlamlaştırır. Bu bağ ekstansiyonda gerilir, fleksiyonda gevşer.
  2. Posterior longitudinal ligament : vertebraların arka yüzünü kanal içinde döşeyerek koksikse kadar uzanır. Dorsal bölgede daha kuvvetli, servikal ve lumbal bölgede daha zayıftır. Bu bağ fleksiyonda gerilir, ekstansiyonda gevşer.
  3. Supraspinöz bağ : posterior kolonun ligamentidir. Bu bağ fleksiyonda gerilir, ekstansiyonda gevşer.
  • İntrasegmental Bağlar
  1. interspinale
  2. intertransversalis
  3. flava :ön-arka stabilitenin sağlanması ve arkusların fonksiyonunu koruması açısından önemlidir.
  4. Lateral vertebral bağ
  5. Atlanto-occipital ve atlanto-aksiyal eklemi kuvvetlendiren bağlar
  6. alaria
BEL FITIĞI

LUMBAL BÖLGENİN BİYOMEKANİĞİ

Lumbal bölge kolumna vertebralise binen yüklerden en fazla etkilenen bölgedir. Bu bölgeye binen yükü; intervertebral diskler ve vertebra korpusları absorbe eder. Ligamentler ve kaslarda bu kuvvetleri etkisiz hale getirir. Normal bir lumbal bölgede mobil segmente binen yüklerin büyük bir kısmı intervertebral disklere biner. GYA sırasında diskler,kompresyon,torsiyon,ve bükme stresleri altındadır. Fleksiyon,ekstansiyon,lateral fleksiyon hareketleri sırasında diskte gerilim ve kompresyon stresleri,rotasyon sırasında ise parçalama stresleri meydana gelir.

İntervertebral diskler ve ligamentler,vertebral kolonda intrinsik stabiliteyi,kaslar ise ekstrinsik stabiliteyi sağlar. Artan eksternal kuvvet disklerde deformasyon yaparak anulus fibrosusun zorlanmasına ve yırtılmasına neden olabilir.

Bel bölgesi incinme ve yaralanmaları kompresyon ve germe kuvvetleriyle meydana gelir. Artan kuvvetler diskleri,korpusları,intervertebral eklemleri ve pedünkülleri etkiler. Normal yapı gösteren kişilerde bu kuvvetler dokuların dirençleri tarafından karşılanır. Ancak kuvvetler yapı direncini aşacak olursa kompresyon kırıkları ve yumuşak doku yaralanmalarına neden olur.

BEL FITIĞI TİPLERİ

BULGİNG (Anulusta bombeleşme )

Normalde anulus fibrosusun arka düzlemi konkavdır. Disk dejenerasyon anulusta bombeleşmeye neden olur. Nücleus  pulposus,anulus fibrosus lamelleri arasından hafif geriye doğru ilerlediğinde arka düzlem konveks bir görünüm kazanır. Bu bel fıtığının başlangıç aşaması olarak düşünülebilir.

DİSK PROTRÜZYONU

Posterior da az sayıda lamel kalırsa disk protrüzyonu oluşur. Nücleus pulposus tüm lamelleri yırtıp PLL altına yerleşmişse ekstrüde fragman,kanal içine yerleşirse sekestre fragman denir.

Bel fıtığı her yöne doğru olabilir. Ancak anatomik olarak diskin anteriorunun daha kuvvetli olması nedeniyle herniasyonlar daha çok lateral,posterolateral ve posterior yönlerde oluşur ayrıca aksilar herniasyonlar da vardır. Burada disk materyali sinir kökü ve dura arasındaki kısımdan protrüze olmuştur.

BEL FITIĞINDA SEMPTOM VE BULGULAR

Lumbal bel fıtığında semptom ve bulgular bel fıtığının çeşidine göre ve özellikle yönüne göre değişmektedir. Etkilenen sinir genellikle diskin altında çıkan sinirdir.posterolateral ve lateralden olan herniasyonda semptomlar herniasyon olan taraftadır. Posterior bel fıtığı için semptomlar bilateraldir.

  • BEL FITIĞINDA  AĞRI :

  • Hastalar genellikle beldeki künt bir ağrıdan yakınırlar. Ağrı bazen hareketi kısıtlayacak kadar şiddetlidir. Bu ağrı posterior anulus fibrosuz ve posterior longutudinal ligamentin gerilimeni bağlıdır. Bel ağrısı alt ekstremiteye de yayılabilir. Siyatalji şeklindeki ağrıysa disk materyalinin sinir köklerine yaptığı basıyı gösterir. Valsalva manevrasının kullanıldığı durumlarda artar.ağrının şiddeti herniasyonun yeri,miktarı ve basınç etkisine bağlıdır. Ayrıca ağrının özellikleri diskin yırtılma şeklini belirler.
  1. Bulging anulus ve anulusun başlangıcındaki yırtılması mekanik tipli bel ağrısına neden olur. Lokal hassasiyet ve spazm vardır.
  2. Protrüzyon oluştuğunda posterior longitudinal ligamentin gerilmesine bağlı olarak ortaya çıkan bel ağrısı tabloya eşlik eder.
  3. Yırtılma lateralde ise sinir kökünün sıkışması sonucu sinirin dağılım sahasına yayılan ağrı ortaya çıkar.
  4. Eğer disk fragmanı exrude olursa anulus fibrosus ve posterior longitudinal ligamentteki ağrı liflerini geremeyeceğinden bel ağrısında gerçek bir ağrı azalması olabilir.
  5. Dar kanal veya protrüze orta hat diskinin darlığında hasta esas olarak bel ağrısından ve alt ekstremitelerde değişik yerlerde olabilen ağrılardan şikayet eder.
BEL FITIĞI

  • BEL FITIĞINDA  DUYU KAYBI 

  • Sinir kökü kompresyonuna bağlı olarak yüzeyel duyu kaybı görülür. Duyu kaybı cerrahi tedaviyi takiben en geç düzelen belirtidir.

  • BEL FITIĞINDA PARESTEZİ

  • Bu spinal sinirlerin tam olmayan lezyonlarında görülür.

  • BEL FITIĞINDA KUVVET KAYBI 

  • Sinir kökünün uzun süreli ve etkili bir basıya maruz kaldığını belirler. Alt ekstremite kaslarında görülür.

  • BEL FITIĞINDA DTR

  • DTR azalır. Sinir kökü kompresyonu nedeniyle etkilenebilir.
  • Ağrıya bağlı olarak gövde hareketlerinde kısıtlılık
  • Lumbal lordozda artma veya pvas varsa lordozda azalma

  • BEL FITIĞI VE SKOLYOZ

  •  Ağrıya bağlı olarak gelişir. Eğer bel fıtığı köke lateralden basıyorsa açıklığı lezyon tarafına bakan skolyoz görülebilir.

  • BEL FITIĞI VE CAUDA EQUİNA BASISI

  • Geniş orta hat bel fıtıklarında oluşabilir. Çoğunlukla bel, uyluk arkası ve perineal bölgede ağrı vardır.

BEL FITIĞINDA DİSK HERNİLERİNDE İNSİDANS VE LOKALİZASYON

Tüm disk hernilerinin %90’ını oluşturduğu belirtilmektedir. Bunun ise %80-90 L4-L5 ve L5-S1seviyelerinde görülmektedir. Genellikle erkeklerde daha sık ortaya çıkmakta ve bu sıklıkla %80-65 arasında değişmektedir. Hastalığın en sık görüldüğü yaşlar 30-50 yaşlarıdır. 60 yaştan sonra görülmesi enderdir.

BEL FITIĞI

BEN FITIĞININ ETYOLOJİSİNDE ROL OYNAYAN RİSK FAKTÖRLERİ

Bel fıtığı için 20 yaş üstü risk grubudur. Oluşumunda en önemli rolü mekanik güçler oynar. Obesite, ağır yük kaldırma, ağır fiziksel işlerde çalışma, interdiskal basınç değişimi, vibrasyon, tekrarlayan mikro travmalar, eğilme, bükülme, dönme gibi aktivitelere maruz kalma, erkek olmak, uzun boylu olmak ve bacak eşitsizlikleri gibi antropometrik faktörler, skolyoz, aşırı jimnastik aktivitesi yapmak, genetik yatkınlık, depresyon risk faktörleri arasındadır.

BEL FITIĞI TEDAVİSİNDE AMAÇLAR

  • Kayan nucleus pulposusu anulus fibrosustan mümkün olduğunca uzaklaştırmak
  • Sinire olan kompresyonu
  • Ağrıyı azaltmak
  • Mobil segmentin yapısında zayıflamalara neden olan veya mobil segmenti stresten koruyan tüm yapıları maksimal fonksiyonel seviyede tutmak
  • Kişilerin bel mekaniğini etkileyecek mevcut riskleri azaltmak ya da ortadan kaldırmak

BEL FITIĞINDA TEDAVİ

Bel fıtığında hastanın durumuna göre uygulanabilecek tedavi yöntemleri 4 grup altında toplanabilir;

  • Medikal tedavi
  • Cerrahi tedavi
  • Konservatif tedavi
  • Rehabilitasyon

BEL FITIĞINDA REHABİLİTASYONUNUN GENEL AMAÇLARI

  • Ağrısız NEH’ini sağlamak
  • Ağrı ve kas spazmını gidermek
  • Normal dokunun restorasyonu
  • Yumuşak dokuların esnekliğinin arttırılması
  • Kaslar arasındaki kuvvet dengesizliğinin giderilmesi
  • Stabil olmayan segmentlerin stabilizasyonunun sağlanması
  • Kontrollü hareket adaptasyonlarının öğretilmesi
  • Mesleki stres ve kronik postüral etkilerden korunması
  • Fonksiyonelliğin arttırılması
  • Patolojilerin tekrarının önlenmesi
  • Çevre düzenlemesi yaparak bağımsızlığın yükseltilmesi
BEL FITIĞI
BEL FITIĞI

Evde fizik tedavi için bizimle iletişime geçiniz.

Diğer hastalıklar için bkz.

Copyright ©2020 tüm hakları saklıdır.
Call Now ButtonHEMEN ARA