DİSFAJİ

OROMOTOR FONKSİYONLAR

AKTİVİTE            ZAMAN      ZAMAN DİLİMİ

Konuşma                60 dk             %4.1

Çiğneme-yutma    97dk              %6.7

Sıvı Tüketimi          4dk                %0.3

Salya Yutma           12 dk              %0.8

Dinlenme                1283 dk         %88.1

TOPLAM                 1456 dk         % 100

• ORAL FAZ(5-7-12)
• FARENGEAL FAZ(9-10)
• ÖZEFEGAL FAZ(10)

ORAL FAZ BOZUKLUKLARI SEMPTOMLAR

• Yetersiz dudak kapanışı dolayısıyla besin ağızda tutulamaz
• Yetersiz dil hareketi ve koordinasyon kaybı nedeniyle yemek parçasını ağız içinde tutmak güçleşir.
• Yetersiz mandibular hareket dişlerde düzensizliğe yol açar.
• Yetersiz dudak tonusu ve kuvveti ,besinin ağız içerisinde birikmesine neden olur
• Tongue Thrust  yada azalmış dil kontrolünden dolayı yemek parçaları ağız içinde tutulamaz
• Oral duyu kaybı yada yutma apraksisinden dolayı yutmanın başlaması gecikir.
• Yutma apraksisi nedeniyle dil hareketlerinin organizasyonu bozulur.

Tongue Thrusttan dolayı yutmanın başlangıcında dil dışarı çıkar

• Dil kasının kuvvet ve hareketindeki azalma nedeniyle dil üstünde yemek kalıntıları olur.
• Lingual diskoordinasyondan dolayı lingual kontraksiyonlar bozulur.
• Dilin elevasyonundaki azalma dolayısıyla dil ve damak teması bozulur.
• Dilin elevasyonundaki azalma dolayısıyla besini ezmek güçleşir.
• Dil elevasyonudaki güçlük yada lingual kuvvetin azalması nedeniyle sert damakta yemek yapışması olur.
• Lingual koordinasyon azaldığından ön-arka lingual aktivitelr bozulur.
• Azalmış dil kontrolü dolayısıyla çiğnenmemiş besin farinks içine kaçabilir.
• Kesikli yutma
• Oral geçiş zamanında uzama

FARENGEAL FAZ BOZUKLUKLARI SEMPTOMLAR

• Gecikmiş  farengeal yutma
• Velofarengeal kapanıştaki azalma nedeniyle nasal penetrasyon
• Total larenjektomi sonrası pseudoepiglottis
• Cervikal osteofitler
• Bilateral farengeal  kontraksiyonlardaki azalma dolayısıyla farinks duvarında keseleşme
• Dil tabanın posterior hareketindeki azalma nedeniyle valecular kalıntı
• Farengeal kese yada skar doku dolayısıyla farengeal duvarda depresyon yada kalınlaşma

ÖZEFEGAL FAZ BOZUKLUKLARI SEMPTOMLAR

• Özefagal anormallik nedeniyle özefagustan farinkse kaçış
• Trakheozephageal fistül
• Zenker diverticulum
• Reflux

Yutma Bozukluklarının Nedenleri

Merkezi Sinir Sistemi hasarları(Araştırmalarda Parkinsonlu hastalarda ileri dönemlerde oral farengeal cevaplarda yaklaşık %40’lık azalma olduğunu saptanmıştır.Ayrıca Multiple Sklerozis’te şiddetli  vakalarda yutma güçlüğü oranının %65’lere kadar ulaşabildiği saptanmıştır. Bulbar tutulumlu Amyotrofik Lateral Sklerozlu vakaların tamamında yutma güçlükleri görülmektedir.)

Beyin kanamaları (Beyin kanaması geçiren hastalarda  ilk 24 saatte yutma güçlüğü görülme insidansı %51, ilk 7 gün içinde %27’dir.Altı aylık izleme döneminde disfaji görülme insidansı  %2.3-6.8 dir.)

Serebral Paralizi (Sp’li vakaların ilk 12 ay  içinde %57’sinde emme ve yutma güçlüğü, %38’ inde ise sadece  disfaji nin olduğu belirtilmiştir.)

Travmatik beyin yaralanmaları:(Pediatrik kafa travmalarında yutma bozukluğu insidansı yaklaşık %5.3, şiddetli beyin travmalarında % 68 orta hasarlı beyin travmalarında % 15 ‘tir.)

Yutma Bozukluklarının Nedenleri

• Oral farengeal karsinomlar
• Dejeneratif kas hastalıkları
• Gastroentestinal ve gastroözefagal bozukuluklar
• Respiratuar bozukluklar
• Periferik Sinir Sistemi hasarları

Prematüre Doğumlar

• Yaşlılık (Yutma, çiğneme ve beslenme gibi oral yeteneklerin 65 yaş ve üstünde %8-16 arasında bozulduğu saptanmıştır.)
• Yapısal Anamoliler
• Genetik Bozukluklar
• Psikojenik yutma ve beslenme bozuklukları vb.

İşaret Ve Semptomlar

Oral farengeal disfaji

• Yutmada öksürme , tıksırma
• Yutmayı başlatmada güçlük
• Boğaz içine yemek yapışması
• Açıklanamayan kilo kaybı
• Diyet alışkanlıklarında değişiklik
• Tekrarlayan pnömaniler
• Konuşma ve seste değişiklik (ıslak ses)

Nazal kusma

Özefagal Disfaji

• Boyun yada gögüste yemek batması hissi
• Oral farengeal kusma
• Diet alışkanlıklarında değişkenlik
• Tekarlayan pnömani

YUTMA BOZUKLUKLARININ DEĞERLENDİRMESİ

• Medikal Değerlendirme
• Görüntüleme Yöntemleri
• Oral Farengeal Değerlendirme
• Diyet ve Beslenme Değerlendirmesi

Oral Farengeal Değerlendirme

• Solunum Değerlendirmesi
• Kranial Sinir Değerlendirmesi
• Yutma Refleksi ve Diğer oral Reflekslerin değerlendirmesi
• Yutma Şiddetinin Değerlendirilmesi
• Orafasyal Kas Kuvveti

Oral Farengeal Değerlendirme

• Orafasyal Duyu ve Koordinasyon Testleri
• Postür ve yeme Alışkanlıkları
• Larinks hareketi
• Su Testleri (Uygun Hastalarda)
• Diyet

Tedavi

• Medikal Yaklaşımlar
• Cerrahi Yaklaşımlar
• Rehabilitasyon Yaklaşımları

DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

• Dik pozisyon (yaklaşık 90°) yeme yada içme esnasında mutlaka sağlanmalıdır.
• Beslenme küçük parçalar halinde olmalıdır. Yarım kaşık yada bir çaykaşığı gibi.
• Beslenme çok yavaş olmalı , aynı saat içinde yalnız bir gıda verilmelidir.
• Yemek yerken konuşmaktan kaçınılmalıdır.
• Ağzın bir tarafı zayıfsa ,besin güçlü tarafa alınarak çiğnetilmelidir.Yemek sonunda ağız içinde yanakta yada dişler üzerinde yemek artığı olup olmadığı mutlaka control edilmelidir.
• Yutma esnasında gövde öne alınmalı, baş aşağı çevrilmeli, ve çene göğse yaklaşmalıdır.Bu yemek esnasında yutmanın gücünü artırır.Havayolu korumasını artırır.
• Terapist söylemedikçe katı ve sıvı gıdalar aynı anda verilmemelidir.
• Beslenme esnasında ortam iyi ayarlanmalıdır.Dış uyaranların etkisi mümkün olduğunca azaltılmalıdır.
• Her öğünden sonra kişi mutlaka 90° açıda 30-45 dakika oturmalıdır
• Yutma bozukluğu görülen hastalarda bireysel farklılıklar olduğu unutulmamalıdır.Bu yüzden her hasta için güvenlik önlemlerinin farklı olabileceği unutulmamalıdır

DİSFAJİ DE REHABİLİTASYON

FASİLİTASYON TEKNİKLERİ

• Orafasyal Kuvvetlendirme Egzersizleri
• Yutma Manevralarının tedavisine yönelik özel yutma teknikleri
• Multıpıl yada sekonder Yutma Teknikleri
• Eforlu Yutma Teknikleri
• Üst-Supraglottik Yutma Teknikleri
• Mendelson Manevrası
• Masako Manevrası

KOMPANSATUAR  TEKNİKLER

• Besin Kontrol Teknikleri
• İstemli Havayolu Koruma Teknikleri
• Diyet Modifikasyonları
• Prostetik cihazlar
• nÇevresel faktörlerin ayarlanması

• EMG Biofeedback
• Elektirik Stimülasyonu
• Oral Faz Duyusal Stimülasyon Teknikleri
• Oral Motor Duyu ve Koordinasyon Eğitimi Teknikleri

KOMPANSATUAR  TEKNİKLER

Postüral Stratejiler

• Çene –Göğüs Postürü
• Çene Yukarı Postürü
• Etkilenen Yön Baş Rotasyonu

lGüçlü Tarafa Üst Gövde yada Başın Tilti vb.

Disfajik problemlerinde evde fizik tedavi almak için bizimle iletişime geçin.